Sáng 2/8, ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội Dệt May Việt Nam (Vitas) đã có buổi chia sẻ trực tuyến về tình hình sản xuất, thực hiện công tác phòng chống dịch cũng như khó khăn của các doanh nghiệp dệt may trên cả nước.
Các vấn đề chính được quan tâm trong buổi chia sẻ là tình hình hoạt động của các doanh nghiệp trong bối cảnh phòng chống dịch bệnh, tình trạng thiếu hụt lao động, thách thức của việc áp dụng phương án "3 tại chỗ" hay "2 địa điểm, 1 cung đường, khó khăn trong vận chuyển hàng hóa và duy trì chuỗi sản xuất
Rất ít doanh nghiệp thực hiện được "3 tại chỗ"
Bình luận về bối cảnh hiện tại, ông Vũ Đức Giang cho biết do 19 tỉnh khu vực phía Nam đều đang áp dụng Chỉ thị 16 và Chỉ thị 16+ trong công tác phòng chống dịch bệnh Covid-19 với việc kiểm soát người dân ra ngoài rất chặt chẽ, dẫn đến việc người lao động đi lại đặc biệt khó khăn.
Theo ông Vũ Đức Giang, đối với các doanh nghiệp dệt may, phương án sản xuất "3 tại chỗ" và "2 địa điểm, 1 cung đường" là một giải pháp vẫn còn nhiều lý thuyết và chưa có những hướng dẫn cụ thể, rõ ràng.
"Thứ nhất, không phải doanh nghiệp nào cũng có khả năng lo liệu một chỗ ở tập thể cho toàn bộ công nhân. Thứ hai, hiện nay nhiều địa phương vẫn có những nhận thức khác nhau về mô hình này khiến việc quản lý không có sự xuyên suốt và thiếu nhất quán", ông Giang nói.
Theo đánh giá của Vitas, chỉ một số ít doanh nghiệp lớn có thể đáp ứng đủ cơ sở vật chất để thực hiện "3 tại chỗ" lúc này. Ảnh: Quỳnh Danh.
Bên cạnh đó, "3 tại chỗ" chỉ có thể áo dụng với một số doanh nghiệp sợi, dệt do hoạt động sản xuất chủ yếu là máy móc, lượng công nhân cần để duy trì nhà máy không quá lớn. Đối với các doanh nghiệp ngành may mặc, rất khó để đáp ứng một cách nhanh chóng các cơ sở vật chất về chỗ ăn, ở và sinh hoạt cho công nhân.
Điều này dẫn đến tỷ trọng các doanh nghiệp ngành dệt may phải đóng cửa hiện nay chiếm đến 35%, đặc biệt nhiều các doanh nghiệp vừa và nhỏ nhiều sẽ buộc phải đóng cửa vĩnh viễn sau giai đoạn khó khăn này.
Là 1 trong 4 hiệp hội cùng nhau gửi công văn tới Thủ tướng, kiến nghị đẩy nhanh tiến độ tiêm vaccine hoặc hỗ trợ doanh nghiệp mua vaccine để tiêm cho người lao động của các ngành hàng xuất khẩu, Chủ tịch Vitas nhấn mạnh đây là vấn đề cấp bách và đặc biệt cần thiết do tỷ lệ được tiêm vaccine của ngành dệt may hiện nay còn rất thấp.
"Theo Vitas cập nhật tại TP.HCM, hàng loạt doanh nghiệp dệt may đã được tiêm vaccine cho công nhân. Tuy nhiên còn 18 tỉnh khác tỷ lệ vẫn còn rất thấp. Các doanh nghiệp trọng tâm ngành may chủ yếu ở miền Tây và Đông Nam Bộ.
Tổng kim ngạch xuất khẩu của các tỉnh từ miền Trung đổ vào chiếm đến 62% tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành. Chính vì vậy, điều cấp bách hiện nay là Chính phủ cần đánh giá thực trạng ngành để có chính sách phân bổ vaccine về địa phương cho các tỉnh.
Áp lực đứt gãy cung ứng
Phân tích về tình hình sản xuất kinh doanh trong tháng 8, ông Vũ Đức Giang nhấn mạnh đây là giai đoạn đặc biệt khó khăn, nhất là đối với các doanh nghiệp phía Nam do vấn đề giãn cách xã hội. Hiện nay, chuỗi sản xuất của các doanh nghiệp đã đứt gãy đến 90%.
Theo số liệu của Vitas, trong 6 tháng đầu năm giá trị xuất khẩu ngành dệt may đạt 18,7 tỷ USD, trong khi mục tiêu của cả năm 2021 là 39 tỷ USD.
"Trong 5 tháng cuối năm, các doanh nghiệp chỉ có thể xuất khẩu trở lại nếu tình hình dịch bệnh được kiểm soát hoàn toàn sau tháng 8. Trong kịch bản lạc quan nhất, chúng tôi chỉ có thể đạt được khoảng 32-33 tỷ USD trong năm nay", ông dẫn chúng.
Tình trạng thiếu hụt lao động có thể xảy ra sau khi nhiều công nhân ồ ạt rời khỏi TP.HCM để trở về địa phương. Ảnh: Phạm Ngôn.
Do không thể đảm bảo tình hình sản xuất theo kế hoạch, việc đứt gãy chuỗi cung ứng đang là áp lực lớn đối với nhiều doanh nghiệp dệt may. Với áp lực giao hàng cao của một ngành sản xuất theo thời vụ, nếu không thể giao hàng đáp ứng về mặt thời gian sẽ gây đứt gãy nguồn cung, khách hàng yêu cầu hủy đơn hàng, ảnh hưởng đến trung hạn năm 2022.
Mặc dù có phương án các doanh nghiệp phía Nam chuyển nguyên vật liệu ra phía Bắc để các doanh nghiệp dệt may tại đó hỗ trợ song ông Giang đánh giá điều này không quá khả quan do sẽ ảnh hưởng đến chi phí vận tải, thời gian giao hàng cho các nhãn hàng.
"Mỗi đơn hàng đều đã quy định về thời gian giao, thêm nữa việc vận chuyển nguyên vật liệu ra phía Bắc trong bối cảnh giãn cách xã hội tại nhiều tỉnh thành rất khó khăn cả về đường bộ và đường hàng không, dẫn đến không đảm bảo về thời gian và giá thành. Ngoài ra, các doanh nghiệp phía Bắc hiện nay chỉ có khoảng 70-80% tổng số công nhân làm việc", ông Vũ Đức Giang nói.
Một trong những vấn đề đáng lo ngại hiện nay là tình trạng người lao động rời TP.HCM ào ạt để về địa phương tránh dịch. Chính vì vậy, đại diện Vitas cho rằng khả năng họ quay lại khi các địa phương mở cửa cũng là một thách thức cực kỳ lớn, nếu quay lại chỉ đạt 60-65%, khiến tình trạng thiếu hụt nguồn lao động rất nghiêm trọng trong thời gian tới.
Hà Bùi
