Luật gồm 15 chương, 210 điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2024.
Công khai thông tin cổ đông
Theo Luật Các tổ chức tín dụng (TCTD) vừa được thông qua, tỉ lệ sở hữu cổ phần với cổ đông cá nhân được đề nghị giữ như hiện hành, tức 5%. Giới hạn cho cổ đông là tổ chức (gồm cổ phần cổ đông đó sở hữu gián tiếp) giảm từ 15% xuống 10%; cổ đông và người có liên quan giảm từ 20% xuống 15%. Báo cáo giải trình tiếp thu nội dung này trước khi QH thông qua luật, ông ũ Hồng Thanh, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của QH, cho biết có ý kiến ĐB nêu việc giảm tỉ lệ sở hữu cổ phần, giới hạn cấp tín dụng chưa xử lý được vấn đề sở hữu chéo, thao túng, chi phối ngân hàng, quan trọng là việc giám sát thực thi.
Theo ông Vũ Hồng Thanh, Ủy ban Thường vụ ốc hội (UBTVQH) đồng tình với nhận định này và cho hay ngoài việc giảm tỉ lệ sở hữu, giới hạn cấp tín dụng, Luật Các TCTD (sửa đổi) bổ sung thêm quy định về cung cấp, công bố công khai thông tin. Theo đó, cổ đông sở hữu từ 1% vốn điều lệ trở lên phải cung cấp thông tin, TCTD công khai thông tin này để minh bạch. UBTVQH đề nghị Chính phủ chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam cùng các bộ, ngành có giải pháp tăng hiệu quả kiểm tra, thanh tra, giám sát để hạn chế tình trạng sở hữu chéo.
Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) được thông qua kỳ vọng sẽ giúp ngăn chặn sở hữu chéo, thao túng ngân hàng Ảnh: BÌNH AN
Về can thiệp sớm TCTD, luật quy định việc công khai báo cáo tài chính, trừ trường hợp ngân hàng trong diện kiểm soát đặc biệt. Đối với việc áp dụng kiểm soát đặc biệt TCTD quy định tại luật, sẽ quyết định trong các trường hợp cụ thể. Cụ thể, sẽ kiểm soát đặc biệt khi ngân hàng không có phương án khắc phục gửi NHNN hoặc không điều chỉnh phương án khắc phục theo yêu cầu...
Luật cũng quy định kiểm soát đặc biệt trong trường hợp ngân hàng bị rút tiền hàng loạt và có nguy cơ gây mất an toàn hệ thống các TCTD; tỉ lệ an toàn vốn của TCTD thấp hơn 4% trong thời gian 6 tháng liên tục; TCTD bị giải thể không có khả năng thanh toán đầy đủ các khoản nợ trong quá trình thanh lý tài sản. NHNN cũng sẽ xem xét, phê duyệt phương án phục hồi trong thời hạn 60 ngày kể từ ngày nhận được báo cáo của ban kiểm soát đặc biệt, hoặc từ ngày Thủ tướng quyết định được cho vay đặc biệt.
Nâng cao chất lượng quản trị hệ thống ngân hàng
Theo ĐB Phạm Thị Hồng Yến, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của QH, những quy định tại Luật Các TCTD thông qua lần này đã được xem xét cẩn trọng, kỹ lưỡng, đáp ứng các nguyên tắc kế thừa, bảo đảm tính thống nhất hệ thống pháp luật, đặc biệt là tăng cường tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm với các TCTD.
"Luật cũng đã đưa ra các giải pháp, van khóa để bảo đảm những điểm hạn chế, tồn tại trong thời gian qua được giải quyết" - ĐB Yến nói và nêu rõ, luật bổ sung quy định về tổ chức quản trị điều hành, quản trị rủi ro để ngân hàng tiếp cận tốt với quản trị doanh nghiệp; các quy định về kiểm tra, kiểm soát nội bộ TCTD, nhất là quyền hạn của người quản lý, người điều hành.
Cũng theo ĐB Yến, để hạn chế sở hữu chéo, thao túng TCTD, luật vừa thông qua đã điều chỉnh quy định về giảm tỉ lệ sở hữu với tổ chức, cá nhân và người liên quan (trừ quỹ tín dụng nhân dân); giảm giới hạn tín dụng để cho phép các tổ chức tín dụng nâng cao năng lực theo lộ trình. "Quy định công khai thông tin với cổ đông sở hữu từ 1% vốn điều lệ trở lên cũng được bổ sung, giúp tăng tối đa tính minh bạch thông tin liên quan tới sở hữu TCTD" - ĐB Yến nói và nhấn mạnh thêm, các quy định về tài chính, báo cáo tài chính, dự phòng rủi ro cũng được bổ sung nhằm bảo đảm năng lực cạnh tranh, TCTD phát triển bền vững, phù hợp chuẩn mực quốc tế về tài chính, kế toán.
Với các biện pháp can thiệp sớm, cho vay đặc biệt, ĐB Phạm Thị Hồng Yến cho biết luật đã đưa ra các quy định trên cơ sở tính tự chịu trách nhiệm của các TCTD. Theo đó, TCTD phải xây dựng phương án khắc phục trong trường hợp ở diện bị can thiệp sớm, để rủi ro mỗi ngân hàng không ảnh hưởng tới an toàn hệ thống. Các biện pháp kiểm soát nội bộ, giải pháp thanh tra, kiểm tra, giám sát ngân hàng cũng được luật hoàn thiện.
ĐB Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) đánh giá việc QH thông qua Luật Các TCTD (sửa đổi) góp phần nâng cao chất lượng quản trị hệ thống ngân hàng, tạo cơ sở pháp lý để hoạt động tín dụng, tiền tệ an toàn, minh bạch và hiệu quả hơn. Các quy định tại luật cũng thúc đẩy đổi mới hoạt động ngân hàng.
Minh Phong - Nguyễn Thế
