Ngành công nghiệp hoạt hình đang chuyển mình với nhiều sản phẩm sở hữu trí tuệ (IP) ra đời, mở ra thị trường thương mại đầy tiềm năng. Trong đó, xu hướng cấp quyền sử dụng tài sản trí tuệ (Licensing) là hoạt động khá phổ biến.
Tại Việt Nam, phim hoạt hình đem lại 10-15% doanh thu của ngành điện ảnh. Theo thống kê từ Box Office Việt Nam năm 2023, có khoảng 20 bộ phim hoạt hình được chiếu, đạt tổng doanh thu hơn 570 tỷ đồng, tương đương 23 triệu USD.
Đồng thời, sự xuất hiện của hàng loạt studio và hãng sản xuất mới cũng góp phần cải thiện chất lượng kỹ thuật và hình ảnh. Nội dung phim đa dạng hơn, từ giáo dục giải trí cho trẻ em mở rộng ra các thể loại phiêu lưu, hành động cho người lớn.
Trước đây khi nhắc tới hoạt hình cho trẻ em, mọi người thường nghĩ tới các series nổi tiếng như Tom và Jerry, , Hãy đợi đấy hay các bộ phim của Disney, Cartoon Network thì gần đây, một số series “make in Việt Nam” đã phủ sóng rộng tới khán giả Việt. Có thể kể đến bộ nhân vật Wolfoo, Luka, Tiny, Lego hay Trạng Quỳnh... dần được công chúng đón nhận.
Lĩnh vực Licensing trong cấp quyền hình ảnh nhân vật đã có hơn 150 năm hình thành và phát triển trên thế giới. Tại Việt Nam, Licensing mới phát triển khoảng 10 năm trở lại đây nhưng đã có những ứng dụng nhất định. Một số tên tuổi lớn đã khai thác các nhân vật hoạt hình nổi tiếng như: Mickey, Disney Superman, Disney Princess, Hello Kitty, Angry Birds, Pororo, Baby Shark...
Licensing được dự đoán sẽ “lên ngôi” trong thời gian tới. Bởi nhìn vào cơ cấu dân số của Việt Nam hiện có khoảng 68% số dân nằm trong độ tuổi từ 15 - 64 và tỷ lệ hộ gia đình có trẻ em cao nhất khu vực Đông Nam Á.
Đồng thời với sự phát triển của ngành công nghiệp sáng tạo tại Việt Nam hiện nay, Licensing cũng được đẩy mạnh. Thực tế, năng lực sản xuất hoạt hình của Việt Nam đã có những thành tựu nhất định: đảm nhiệm khâu sản xuất gia công cho các hãng phim quốc tế như: Xilam Animation của Pháp (phim Oggy và những chú gián), Asia Holding animation của Hàn Quốc (phim Birdy Friends), Piece Visual Works của Hàn Quốc (phim Super 10)...; tự phát triển thương hiệu và sản xuất như Sconnect Việt Nam (với phim Wolfoo, Trạng Quỳnh thời Nhí Nhố, Bearee, WOA Fairy Tales...).
Một số nhà sản xuất phim hoạt hình Việt Nam tỏ ra nhạy bén khi liên tục phát triển những nhân vật mới, mở ra cơ hội cho việc cấp quyền sử dụng hình ảnh nhân vật để nhanh chóng tạo độ phủ nhận diện thương hiệu nhân vật đa lĩnh vực.
Ông Tạ Mạnh Hoàng chia sẻ về những khó khăn và thách thức trong ngành sáng tạo nhân vật hoạt hình.
Chia sẻ về kinh nghiệm trong lĩnh vực Licensing, ông Tạ Mạnh Hoàng, Tổng Giám đốc Sconnect Việt Nam cho hay: “Những bước đầu tiên rất khó khăn khi chúng tôi vừa đi vừa học vì ngành còn khá mới, chưa có tiêu chuẩn. Nhưng nhận thấy những tiềm năng của ngành, học hỏi từ các 'ông lớn' như Disney, chúng tôi cố gắng tạo giá trị trên thực tế”.
Dù nắm trong tay những tiềm năng và thế mạnh nhất định, song Licensing tại Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều khó khăn. Lý do đầu tiên là Licensing mới xuất hiện tại thị trường khoảng 10 năm, còn quá “non trẻ” so với lịch sử hơn 150 năm của ngành. Do đó, nhận thức tại thị trường về ngành chưa lớn, độ phủ sóng chưa cao.
Nhiều doanh nghiệp chọn cách làm hời hợt, "ăn xổi" kiểu như làm nhanh một thiết kế nhân vật đại diện, rồi kỳ vọng nó sống từ thế hệ này sang thế hệ khác… Cách làm này không sai, nhưng nó chỉ là bề nổi và thực sự không khai thác hết được lợi thế của nhân vật. Cần đầu tư một cách xứng đáng về các câu chuyện nội dung, đảm bảo tần suất và thông điệp nhất quán.
Một số nhân vật phim hoạt hình “make in Việt Nam” đã phủ sóng rộng tới khán giả Việt.
Hạn chế nữa là nhiều doanh nghiệp tập trung sản xuất và phát triển sản phẩm sở hữu trí tuệ nhưng chưa nắm bắt được các cơ hội và tiềm năng để phát triển cấp quyền nhân vật. Minh chứng là số doanh nghiệp lựa chọn mua quyền sử dụng nhân vật IP tại Việt Nam chưa nhiều. Hơn nữa, họ vẫn đối mặt với những thách thức liên quan tới bản quyền và sự cạnh tranh nhất định từ các tên tuổi lớn trên thị trường quốc tế.
Thiên Di
(Ảnh: Hoài Hương)
