1. Viêm mũi dị ứng là gì?
Viêm mũi dị ứng là tình trạng viêm xảy ra ở mũi khi hệ thống miễn dịch phản ứng thái quá với các chất gây dị ứng trong không khí. Khi hít vào, các chất gây dị ứng sẽ kích hoạt giải phóng các chất trung gian gây viêm là histamine.
Histamine kích thích các dây thần kinh cảm giác gây hắt hơi, ngứa mũi, dẫn đến giãn mạch, tiết huyết tương và kích thích các tế bào niêm mạc gây chảy nước mũi và nghẹt mũi.
Viêm mũi dị ứng có thể theo mùa (thường là do phấn hoa của cỏ, cây hoặc cỏ dại) hoặc lâu năm (do các tác nhân như lông vật nuôi, mạt bụi nhà hoặc nấm mốc).
Viêm mũi dị ứng là bệnh dị ứng phổ biến với tỷ lệ mắc bệnh ngày càng gia tăng.
Tránh các yếu tố kích hoạt là bước đầu tiên trong việc kiểm soát viêm mũi dị ứng nhưng một số yếu tố có thể khó tránh. Thuốc kháng histamine là một trong những phương pháp điều trị đầu tay được khuyến nghị.
2. Vai trò của thuốc kháng histamin
Thuốc kháng histamin là một trong những loại thuốc OTC (không kê đơn) phổ biến nhất được sử dụng để giúp giảm bớt các triệu chứng dị ứng và phản ứng dị ứng. Histamin là một chất truyền tin tự nhiên, quan trọng trong việc dẫn truyền thần kinh và duy trì trạng thái sinh lý tự nhiên thông qua bốn loại thụ thể, H1,2,3,4.
Thụ thể H1 chủ yếu được tìm thấy trong hệ thần kinh trung ương, thụ thể H2 trong các tế bào thành dạ dày, thụ thể H3 trong cả hệ thần kinh và hệ thống tim mạch và cuối cùng là thụ thể H4 trên các tế bào viêm như bạch cầu trung tính, bạch cầu ái toan, bạch cầu ái kiềm và dưỡng bào.
Do sự phân bố đa dạng của các thụ thể histamin và vô số tác dụng của chúng, thuốc kháng histamin có cơ chế tác dụng rộng.
Thuốc kháng histamin phổ biến trên thị trường chủ yếu nhắm vào thụ thể H1 và H2. Trong nhóm này có thuốc kháng histamin thế hệ cũ và mới, chủ yếu được phân biệt bằng khả năng vượt qua hàng rào máu não.
- Thuốc kháng histamine thế hệ thứ nhất (chlorpheniramine, diphenhydramine, promethazine, tripolidine, clemastine và tripelennamine) bị hạn chế đáng kể bởi tác dụng an thần và kháng cholinergic.
- Thuốc kháng histamine thế hệ thứ hai (acrivastine, astemizole, azelastine, cetirizine, ebastine, fexofenadine, loratadine, mizolastine và terfenadine) có hiệu quả trong việc giảm các triệu chứng ở mũi và không có tác dụng an thần.
Tuy nhiên, terfenadine, astemizole và gần đây là loratadine đã được phát hiện là gây kéo dài khoảng QT trên điện tâm đồ và có thể làm tăng nguy cơ phát triển nhịp nhanh thất hoặc xoắn đỉnh có khả năng gây tử vong.
Một số nhóm bệnh nhân như trẻ em, phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú, cần được xem xét đặc biệt về việc lựa chọn và liều lượng thuốc kháng histamine khi điều trị viêm mũi.
Khi dùng đúng, thuốc kháng histamin mang lại hiệu quả và an toàn để điều trị viêm mũi dị ứng.
3. Thuốc kháng histamin điều trị viêm mũi dị ứng
Cả thuốc kháng histamin đường uống và đường xịt mũi đều được phê duyệt để điều trị bước đầu cho bệnh viêm mũi dị ứng và cả hai công thức đều giúp giảm các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống người bệnh.
Các thuốc nhỏ mũi có thể được ưu tiên hơn ở những bệnh nhân bị nghẹt mũi đặc biệt khó chịu hoặc trong những trường hợp muốn tác dụng nhanh hơn.
Thuốc uống sẽ là lựa chọn tốt hơn ở trẻ nhỏ (đặc biệt là trẻ có nguy cơ mắc bệnh hen suyễn), trường hợp tuân thủ thuốc kém và ở những bệnh nhân gặp các phản ứng liên quan đến histamine, như ngứa và chảy nước mắt.
Cả thuốc kháng histamin dạng uống và nhỏ mũi đều an toàn, dung nạp tốt và đáp ứng nhu cầu của bệnh nhân viêm mũi dị ứng, đặc biệt là những người mắc bệnh nhẹ đến trung bình.
Thuốc kháng histamin chỉ giúp điều trị triệu chứng chứ không điều trị được nguyên nhân nên không giúp khỏi bệnh được hoàn toàn. Để điều trị bệnh, điều quan trọng là phải tìm ra nguyên nhân và loại trừ các tác nhân gây dị ứng.
4. Mối nguy khi lạm dụng thuốc kháng histamin trị viêm mũi dị ứng
Việc lạm dụng thuốc kháng histamin là một vấn đề, đặc biệt là với những loại thuốc được bán mà không cần toa bác sĩ. Quá liều lượng lớn thuốc kháng histamin, đặc biệt thuốc thế hệ 1 có liên quan đến rối loạn nhịp tim, cần theo dõi chặt chẽ và điều trị cụ thể.
Thuốc kháng histamin an toàn khi được sử dụng theo chỉ dẫn. Khi sử dụng không đúng cách, có thể xảy ra các hậu quả nghiêm trọng.
Để sử dụng thuốc an toàn cần lưu ý:
- Không uống nhiều hơn liều lượng thuốc được quy định. Uống quá liều thuốc có thể gây hại. Đọc thông tin nhãn để biết liều lượng chính xác.
- Không dùng hai loại thuốc kháng histamin khác nhau cùng một lúc.
- Một số người lạm dụng thuốc kháng histamine để an thần. Điều này có thể gây co giật và ảo giác.
- Một số thuốc kháng histamin được kết hợp với thuốc giảm đau. Dùng một loại thuốc giảm đau khác cùng lúc có thể gây quá liều.
- Một số thuốc kháng histamine được kết hợp với thuốc thông mũi. Uống thuốc thông mũi khác cùng lúc có thể gây quá liều.
Mời xem thêm video đang được quan tâm:
DS. Vũ Thùy Dương
