Giá thép hồi phục mang lại kỳ vọng bức tranh tài chính của các doanh nghiệp ngành thép sẽ sáng hơn. Ảnh: N.K
Diễn biến thăng – trầm của cổ phiếu ngành thép
Là ngành mang tính chất chu kỳ, kết quả kinh doanh và thị giá cổ phiếu của các doanh nghiệp ngành thép chịu nhiều ảnh hưởng từ bối cảnh vĩ mô trong nước và quốc tế.
Năm 2021, giá thép tăng 40-50% chỉ trong 6 tháng đầu năm, góp phần giúp các doanh nghiệp liên quan như Công ty cổ phần ép Nam Kim, Công ty cổ phần tập đoàn Hòa Phát báo kết quả kinh doanh khởi sắc với doanh thu thuần lần lượt cao hơn 140% và 65% năm 2020, lợi nhuận ròng cao hơn 650% và 56% năm 2020. Thị giá của cổ phiếu như NKG, HPG cũng liên tục lập đỉnh.
Nhưng năm 2022 lại là một năm kém may mắn với các doanh nghiệp thép khi giá thép giảm, nhiều doanh nghiệp báo lỗ dẫn tới giá cổ phiếu giảm mạnh. Thậm chí, có doanh nghiệp báo lợi nhuận quí 3 và 4-2022 ở mức âm như òa Phát, Nam Kim Công ty Cổ phần Hoa Sen (HSG) báo lỗ trong quý 3 – quý 4 năm 2022.
Với năm 2023, sản lượng tiêu thụ thép thành phẩm trong nước giảm so với năm trước do tốc độ tăng trưởng thấp của nền kinh tế, sự trầm lắng của thị trường bất động sản do những vướng mắc về pháp lý và nguồn vốn của doanh nghiệp thuộc lĩnh vực này.
Nhưng trái ngược với xu hướng trên, cổ phiếu của các doanh nghiệp trong ngành vẫn có xu hướng phục hồi ít tháng gần đây, trong bối cảnh nhiều dự báo cho thấy giá thép sẽ tăng vào năm 2024, do nhu cầu trên thị trường có xu hướng phục hồi.
Thực tế, số liệu từ Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA) cho thấy sản lượng tiêu thụ thép của các doanh nghiệp thành viên trong quí 3-2023 cao hơn 9,4% so với cùng kỳ năm 2022.
Lũy kế 9 tháng của năm 2023, sản lượng thép thành phẩm đạt 19 triệu tấn, tăng 10,8% so với cùng giai đoạn năm trước. Điểm tích cực trong bức tranh chung của ngành thép là xuất khẩu thép Việt Nam tăng trưởng mạnh trong 9 tháng đầu năm 2023, đạt gần 6 triệu tấn – tăng 22,6%. Trong đó, xuất khẩu thép thành phẩm đạt 5,8 triệu tấn, tăng 23,3%.
Nhờ sự phục hồi của thị trường, các doanh nghiệp như Công ty cổ phần tập đoàn Hòa Phát đã báo lợi nhuận ròng quí 3-2023 đạt khoảng 2.000 tỉ đồng, cải thiện đáng kể so với khoản lỗ 1.800 tỉ đồng cùng kỳ năm 2022.
Lý giải kết quả trên, các chuyên gia của Công ty chứng khoán Kafi cho rằng việc giá thép thành phẩm trên thế giới phục hồi và phần lớn các lò cao Trung Quốc tạm thời đóng cửa đã tạo điều kiện cho các doanh nghiệp xuất khẩu thép Việt Nam hưởng lợi trong bối cảnh thị trường thép trong nước chưa phục hồi hoàn toàn sau dịch Covid-19 và cuộc khủng hoảng của nhóm ngành bất động sản. Trong đó, các lĩnh vực tiêu thụ thép chính như xây dựng dân dụng, xây dựng công nghiệp, hạ tầng chưa đạt được mức độ tăng trưởng cao như trước.
Với quí 4-2023, nhóm chuyên gia này cho biết thị trường thép Việt Nam đã có năm đợt tăng giá từ đầu tháng 10-2023 tới cuối tháng 11-2023, chủ yếu từ các sản phẩm từ thép cuộn cán nóng (HRC) như gồm tôn mạ, ống thép…
Việc giá thép nội địa hồi phục nhanh đến từ 2 nguyên nhân chính, gồm: giá nguyên liệu thép gồm than cốc và quặng sắt tăng trở lại, sau thông tin về gói hỗ trợ bất động sản của Chính phủ Trung Quốc trong việc nỗ lực kích thích nền kinh tế; giá điện tăng khiến chi phí sản xuất của ngành thép tăng.
Với bối cảnh trên, quí 4-2024 là giai đoạn Hòa Phát ghi nhận kết quả kinh doanh tốt nhất trong năm với doanh thu ở mức 34.925 tỉ đồng, tăng 33% so với cùng kỳ năm 2023. Còn lợi nhuận sau thuế ở mức 2.969 tỉ đồng, tăng 249% so với cùng kỳ năm 2022 và 48% so với quí 3-2023.
Công ty cổ phần ập đoàn Hoa Sen cũng công bố báo cáo tài chính hợp nhất quí 1 thuộc niên độ tài chính 2023-2024 (từ 1-10-2023 đến 31-12-2023) với doanh thu ở mức 9.073 tỉ đồng – tăng 15%, lợi nhuận sau thuế ở mức 103 tỉ đồng – trong khi cùng kỳ niên độ trước âm 680 tỉ đồng.
Bên cạnh hai doanh nghiệp trên, nhiều doanh nghiệp khác cũng có lợi nhuận hồi phục, với mức tăng hàng trăm tỉ so đồng với quí 4-2022 có thể kể đến như Nam Kim, VNSteel, Tôn Đông Á.
Tuy nhiên, so với quí 3-2023, đa phần các doanh nghiệp thép đều đã chững về đà hồi phục. Hoa Sen ghi báo lợi nhuận quí 1 thuộc niên độ tài chính 2023-24 thấp hơn 76% so với quý liền trước. Pomina (POM) và SMC thậm chí còn báo lỗ nặng, ở mức hơn 300 tỉ đồng. Còn VNSteel giảm lỗ đáng kể, nhưng vẫn chưa thể có lợi nhuận dương trở lại.
Việc lợi nhuận doanh nghiệp ngành thép phục hồi không đồng đều, nhưng thị giá cổ phiếu thép tăng trung bình 58% trong năm 2023 – cao hơn 46% so với chỉ số VnIndex, khiến các chuyên gia thuộc Trung tâm phân tích của ông ty chứng khoán SSI (SSI Research) lo ngại mức định giá quá cao sẽ gây khó khăn khi đầu tư vào nhóm cổ phiếu thép ở thời điểm hiện tại.
Cụ thể, sau giai đoạn tăng mạnh về thị giá, nhóm cổ phiếu thép đang giao dịch tại vùng định giá cao, phần lớn phản ánh triển vọng một năm với chỉ số P/E (chỉ số đánh giá mối quan hệ giữa giá thị trường của cổ phiếu với thu nhập trên một cổ phiếu) dự phóng khoảng 15-17 lần, cao hơn trung bình lịch sử khoảng 10 lần. Trong đó, dữ liệu iBoard của SSI cho thấy định giá P/E của một số cổ phiếu như: HSG của Hoa Sen là 578,2 lần; cổ phiếu HPG của Hòa Phát là 88,1 lần tính tới 24-1-2024.
Kỳ vọng gì trong năm 2024?
Dự báo về thị trường thép năm 2024, ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc nghiên cứu và phát triển sản phẩm thuộc Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam, đánh giá nhiều yếu tố cho thấy ngành thép có triển vọng phục hồi. Chẳng hạn, nguồn cung thép tại Trung Quốc có khả năng sẽ giảm, vì việc cấm xây dựng thêm các nhà máy thép mới. Ngoài ra, một số địa phương có nhiều nhà máy thép yêu cầu giảm sản lượng nhằm hạn chế ảnh hưởng đến môi trường, thực hiện kế hoạch cắt giảm lượng khí thải carbon và cải thiện chất lượng không khí.
Chính phủ Trung Quốc cũng đưa ra các giải pháp thúc đẩy sự hồi phục của thị trường bất động sản, đẩy mạnh đầu tư công, đầu tư hạ tầng nhằm kích thích tăng trưởng kinh tế. Trong khi đó, nhu cầu về nhà ở tăng lên khi quốc gia này nới lỏng một số quy định về sở hữu nhà ở của người dân, kéo theo nhu cầu về thép, tạo lực đẩy cho giá thép tăng.
Theo chuyên gia này, nguồn cung hạn chế và giá thép tăng tại thị trường Trung Quốc sẽ tác động tích cực đến thị trường thép Việt Nam.
Với thị trường Việt Nam, điểm tích cực đến từ kỳ vọng thị trường bất động sản sẽ hồi phục, nhờ kế hoạch đẩy mạnh đầu tư công, tập trung vào cơ sở hạ tầng, cũng như các giải pháp khơi thông pháp lý dự án. Theo đó, nguồn cung và nhu cầu về nhà ở gia tăng sẽ kéo theo nhu cầu về thép và giá thép gia tăng.
Bên cạnh đó, lãi suất cho vay ở mức thấp giúp các doanh nghiệp ngành thép vốn có tỷ lệ đòn bẩy cao giảm áp lực chi phí lãi vay, cải thiện biên lợi nhuận.
Một báo cáo của Công ty chứng khoán FPT (FPTS) cũng dự báo sản lượng sản xuất thép thô và nhóm sản phẩm thép năm 2024 sẽ lần lượt đạt mức 19,15 triệu tấn và 28,36 triệu tấn, tăng 7,16% và 6,76% so với năm 2023. Sản lượng bán hàng sản phẩm thép năm 2024 ước tăng lần lượt 8,68% và 5,19% năm 202e, qua đó tạo dư địa cho các doanh nghiệp thép đẩy mạnh sản xuất.
Nhưng sự phục hồi về nhu cầu thép chỉ bắt đầu từ quí 2-2024 với yếu tố thúc đẩy là sự phục hồi của ngành xây dựng dân dụng, trong khi mảng xây dựng công nghiệp và xây dựng hạ tầng kỳ vọng vẫn duy trì đà tăng trưởng của năm 2023.
Còn các chuyên gia của SSI Research kỳ vọng tổng sản lượng tiêu thụ thép sẽ phục hồi hơn 6% so với cùng kỳ trong năm 2024, trong đó tiêu thụ nội địa đạt mức tăng trưởng gần 7%. Cơ sở của kỳ vọng này là kênh tiêu thụ nội địa có dấu hiệu phục hồi đầu tiên vào cuối năm 2023, khi sản lượng tiêu thụ giai đoạn từ tháng 9 đến tháng 11 đã tăng 13%, sau khi giảm 20% trong 8 tháng 2023.
Ngoài ra, mức tiêu thụ thép trong năm 2024 sẽ được hỗ trợ nhờ tình hình vĩ mô và thị trường bất động sản khởi sắc hơn.
Còn khối lượng xuất khẩu có thể duy trì tăng trưởng nhờ triển vọng nhu cầu toàn cầu tích cực. Cụ thể, nhu cầu thép thế giới dự kiến sẽ tăng 1,9% trong năm 2024 so với 1,8% trong năm 2023, theo dự báo của Hiệp hội Thép thế giới (WSA).
Mặt khác, nhu cầu từ các nước ASEAN dự kiến sẽ tăng tăng 5,2% trong năm 2024, cao hơn mức 3,8% trong năm 2023. SSI Research kỳ vọng sản lượng xuất khẩu sẽ cải thiện trong quí đầu tiên của năm 2024, do chênh lệch giữa giá thép ở Bắc Mỹ và châu Âu so với giá thép ở Việt Nam ngày càng gia tăng. Ngoài ra, việc châu Âu kiểm soát chặt hơn việc nhập thép bán thành phẩm do Nga sản xuất trong năm 2024 cũng sẽ hỗ trợ xuất khẩu thép Việt Nam sang châu Âu.
Với những bối cảnh trên, các chuyên gia của SSI Research dự báo lợi nhuận các doanh nghiệp thép sẽ đạt mức tăng trưởng cao trong năm 2024, nhờ sản lượng tiêu thụ cải thiện, đặc biệt là Hòa Phát và Hoa Sen.
Với Hòa Phát, sản lượng tiêu thụ dự kiến sẽ tăng 11% trong năm 2024. Tỷ trọng kênh xuất khẩu trong doanh thu tăng lên sẽ giúp Hòa Phát chuyển mức tăng giá nguyên liệu sang giá bán thép dễ dàng hơn.
Với Hoa Sen, thị trường nội địa sẽ tốt hơn thị trường xuất khẩu và lợi nhuận có thể tăng hơn 20 lần so với mức thấp của năm 2023.
Vân Phong
