Trả lời phỏng vấn báo Nhân Dân điện tử, ông Hoàng Hồng Giang, Phó Cục trưởng Cục Hàng hải Việt Nam cho rằng, việc thực hiện “mục tiêu kép” không có nghĩa là đánh đổi sự an toàn của cảng biển để đổi lấy sự tăng trưởng hàng hóa. Hai năm qua, ngành hàng hải đã xây dựng và triển khai các kịch bản, giải pháp chống dịch để tạo thuận lợi cho hoạt động kinh tế cảng biển. Và mục tiêu của ngành là giữ cho hệ thống cảng biển an toàn, hàng hóa lưu thông thông suốt trong đại dịch Covid-19.
PV: Bức tranh toàn cảnh ngành hàng hải thế giới không mấy tươi sáng, nhưng Việt Nam đã có được những thành tựu trong việc thực hiện “mục tiêu kép” vừa phòng, chống dịch bệnh, bảo vệ sức khỏe nhân dân, vừa phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Xin ông chia sẻ về sự tăng trưởng mà ngành hàng hải đã đạt được trong thời gian qua?
Ông Hoàng Hồng Giang: Hai năm qua, dịch Covid-19 bùng phát, tác động mạnh mẽ vào kinh tế toàn cầu, nhiều cảng tại châu Âu, Mỹ, Trung Quốc, Thái Lan phải đóng cửa, tàu phải chờ hàng tháng mới có thể vào làm hàng gây ra tình trạng chậm trễ, ách tắc, tăng giá vận tải biển.
Trong khi đó, Việt Nam vẫn được đánh giá là quốc gia duy trì hoạt động cảng biển tốt, không có tình trạng hàng hóa chậm trễ lưu thông.
Cục Hàng hải Việt Nam luôn quán triệt đến toàn bộ các cơ quan, đơn vị trong ngành hàng hải trong việc thực hiện “mục tiêu kép” vừa phòng, chống dịch bệnh, vừa sản xuất kinh doanh bảo đảm hàng hóa được vận tải an toàn, thông suốt, duy trì tốc độ tăng trưởng ổn định và tăng trưởng cao hơn so với thời gian trước.
Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Ban chỉ đạo Quốc gia phòng chống Covid-19, trong thời gian vừa qua, song song với công tác triển khai các biện pháp phòng, chống dịch, Cục Hàng hải Việt Nam đã tập trung thực hiện rà soát hoạt động vận tải biển đáp ứng yêu cầu sản xuất kinh doanh và phòng chống dịch bệnh.
Chúng tôi cũng tránh áp dụng các biện pháp quá mức cần thiết gây ách tắc hoạt động vận tải biển và ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động sản xuất kinh doanh.
Mặc dù bị tác động của dịch bệnh dịch Covid-19, nhưng khối lượng hàng hóa thông qua cảng biển 6 tháng đầu năm 2021 vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng ổn định và đang trên đà tăng trưởng cao hơn so với thời gian trước.
Năm 2020, hệ thống cảng biển Việt Nam đã thông qua sản lượng hàng hóa đạt 692 triệu tấn, tăng 4% so với năm 2019. Khối lượng hàng container thông qua cảng biển năm 2020 đạt 22,14 triệu teu, tăng 13% so với năm 2019. Sản lượng thực tế thông qua cảng năm 2020 vượt chỉ tiêu dự báo (phương án cao) trong quy hoạch đến năm 2020 là 1,7% về tổng hàng và 13,5% về hàng container. Khối lượng hàng hóa thông qua cảng biển 6 tháng năm 2021 đạt 362.909.000 tấn tăng 7% so với cùng kỳ năm 2020. Đặc biệt, khối lượng hàng hóa container thông qua cảng biển 06 tháng đầu năm 2021 đạt 12.406.000 teu, tăng 22% so với năm 2020.
Lượt tàu nước ngoài cập cảng 6 tháng đầu năm 2021 là 24.758 lượt, tăng 11% so với cùng kỳ năm 2020; còn tàu Việt Nam xuất nhập cảnh đạt 3.070 lượt, tăng 6% so với cùng kỳ năm 2020.
PV: Việc đi giữa “lằn ranh” của phát triển kinh tế và bảo đảm an toàn cho các cảng biển, đâu là ưu tiên hàng đầu của ngành hàng hải, thưa ông?
Ông Hoàng Hồng Giang: Việc thực hiện “mục tiêu kép” không có nghĩa là đánh đổi sự an toàn phòng chống dịch bệnh tại cảng biển để đổi lấy sự tăng trưởng hàng hóa. Do đó, ngành hàng hải chúng tôi luôn ưu tiên chống dịch và bảo đảm an toàn của toàn bộ hệ thống cảng biển, không cho dịch lây lan trong hoạt động cảng biển.
Ngành hàng hải hai năm qua đã xây dựng và triển khai các kịch bản chống dịch để tạo thuận lợi cho hoạt động kinh tế cảng biển. Nếu có ca F0 ở cảng, cả hệ thống đóng cửa dài ngày sẽ thiệt hại rất lớn về mặt kinh tế. Mọi biện pháp chống dịch luôn được đặt ở mức cao nhất. Có biện pháp vừa chống dịch tốt nhưng phải bảo đảm lưu thông hàng hóa thuận lợi.
Đến nay, các cảng biển Việt Nam đều thông thương hàng hóa thuận lợi và chưa có một cảng biển nào gặp tình huống bị nhiễm bệnh trong cảng, tê liệt hoạt động cảng biển như các quốc gia khác.
Hiện tại, trong khu vực quản lý của các đơn vị chưa phát hiện trường hợp công chức, viên chức của cơ quan quản lý nhà nước, thuyền viên làm việc trên tàu thuyền hoạt động tại cảng, người lao động tại cảng biển bị nhiễm virus. Có được kết quả này là sự cố gắng rất lớn của tất cả các lực lượng làm việc trong ngành hàng hải.
PV: Để phòng dịch xâm nhập từ biển, cần có sự vào cuộc liên ngành, trong đó ngành hàng hải là lực lượng chủ chốt. Ông đánh giá như thế nào về hiệu quả của sự phối hợp liên ngành này?
Ông Hoàng Hồng Giang: Nhằm triển khai các biện pháp kiểm soát chặt chẽ thuyền viên khi tàu cập cảng, Cục Hàng hải Việt Nam đã đề nghị Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng tăng cường kiểm soát, không để thuyền viên đi lên bờ khi chưa được sự chấp thuận của cơ quan có thẩm quyền. Kiểm soát chặt chẽ những người từ bờ lên tàu làm việc, chỉ cho phép những người có nhiệm vụ nhưng phải thực hiện nghiêm nguyên tắc phòng dịch 5K (công chức, viên chức trực tiếp kiểm tra tàu, hoa tiêu, nhân viên đại lý, nhân viên xếp dỡ, …) lên tàu, nhằm hạn chế, ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm cho thuyền viên.
Hiện nay các cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành tại cảng biển (Cảng vụ Hàng hải, Bộ đội biên phòng, Cơ quan kiểm dịch y tế,…) đã phối hợp chặt chẽ thực hiện tốt công tác quản lý, kiểm soát, không để thuyền viên lên bờ, không để những người không có nhiệm vụ từ trên bờ lên tàu; trong trường hợp thực sự cần thiết, thuyền viên lên bờ phải được sự đồng ý của các cơ quan có thẩm quyền; Thực hiện các biện pháp cần thiết theo quy định nhằm bảo vệ sức khỏe, phòng, chống dịch cho những người có tiếp xúc trực tiếp với thuyền viên.
PV: Để ngăn chặn dịch xâm nhập từ biển, ngành hàng hải đóng vai trò quan trọng. Hai năm qua, ngành hàng hải đã thực hiện những biện pháp gì để ngăn chặn dịch xâm nhập từ những con tàu, nhất là tàu vận chuyển hàng hải quốc tế đi qua nhiều quốc gia có dịch Covid-19?
Ông Hoàng Hồng Giang: Trước tình hình dịch bệnh Covid-19 đang tiếp tục diễn biến phức tạp trên toàn thế giới và Việt Nam đang có nguy cơ cao lây nhiễm trong cộng đồng, nhằm tăng cường công tác phòng, chống dịch Covid-19, bảo đảm an toàn trong sản xuất kinh doanh, Cục Hàng hải Việt Nam đã có nhiều văn bản gửi các đơn vị liên quan trong ngành, các doanh nghiệp hàng hải về việc tăng cường công tác quản lý, kiểm soát, thực hiện nghiêm các quy định về phòng, chống dịch Covid-19, thông điệp 5K của Bộ Y tế bảo đảm không để lây lan dịch bệnh ra cộng đồng trong quá trình thực hiện hoạt động sản xuất kinh doanh trên các phương tiện, tàu biển, tại cảng biển. Cụ thể:
Cục Hàng hải cũng yêu cầu các Hiệp hội, doanh nghiệp tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến quản lý, kiểm soát, thực hiện nghiêm các quy định về phòng, chống dịch Covid-19, thông điệp 5K của Bộ Y tế; Chủ động phối hợp với các Cảng vụ hàng hải và cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành tại cảng biển triển khai thực hiện theo hướng dẫn của Ban chỉ đạo Quốc gia phòng, chống dịch Covid-19 và Ban chỉ đạo phòng, chống dịch tại địa phương nhằm bảo đảm thuận lợi cho hoạt động vận tải, xuất nhập khẩu hàng hóa và bảo vệ sức khỏe của công chức, viên chức, người lao động tại khu vực cảng biển.
Tuyên truyền, phổ biến, yêu cầu thuyền viên thực hiện nghiêm các quy định, các biện pháp về phòng, chống dịch Covid-19, yêu cầu thực hiện nghiêm các hướng dẫn tại Quyết định số 2553/QĐ-BYT ngày 18/6/2020 của Bộ Y tế, Công điện số 600/CĐ-BCĐ ngày 05/5/2021 của Ban chỉ đạo quốc gia phòng chống dịch Covid-19, đặc biệt trong thời gian tàu hoạt động tại nước ngoài và các vùng có dịch.
Theo đó, khi phương tiện, tàu thuyền hoạt động tại quốc gia, vùng lãnh thổ có dịch Covid-19, thuyền trưởng phải tăng cường công tác quản lý, kiểm soát, không để thuyền viên đi bờ, không để những người không có nhiệm vụ từ trên bờ lên tàu; trong trường hợp thực sự cần thiết, phải được sự đồng ý của các cơ quan có thẩm quyền. Khi ra khỏi phương tiện, tàu biển, thuyền viên phải thực hiện nghiêm các biện pháp phòng, chống dịch Covid-19 theo quy định;
Khi phương tiện, tàu thuyền quay về Việt Nam, thuyền viên không được đi bờ, không để những người không có nhiệm vụ từ trên bờ lên tàu; trong trường hợp thực sự cần thiết, phải được sự đồng ý của các cơ quan có thẩm quyền và phải thực hiện nghiêm các biện pháp phòng, chống dịch Covid-19, thực hiện kiểm dịch y tế, cách ly theo quy định.
Cục yêu cầu các Cảng vụ hàng hải tiếp tục chủ động phối hợp với các cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành tại cảng biển tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn và kiểm tra việc thực hiện nghiêm các biện pháp phòng, chống dịch Covid-19 của các doanh nghiệp theo đúng các hướng dẫn của các cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Hiệp hội Hoa tiêu Hàng hải Việt Nam, các Tổng công ty Bảo đảm an toàn hàng hải miền nam và miền bắc, các tổ chức hoa tiêu hàng hải: chủ động xây dựng và thực hiện phương án bố trí hoa tiêu hàng hải phù hợp với điều kiện thực tế của đơn vị trong thời gian phòng, chống bệnh dịch Covid-19, đặc biệt phải có Phương án trong trường hợp đơn vị có cán bộ, hoa tiêu bị nhiễm hoặc phải cách ly bắt buộc do Covid -19...
Chúng tôi yêu cầu các doanh nghiệp, thuyền trưởng chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc không kiểm soát chặt chẽ, quản lý thuyền viên, người lao động trong việc thực hiện nghiêm các biện pháp phòng, chống dịch Covid-19 theo quy định.
PV: Theo quy định của Công ước Lao động Hàng hải 2006, thời gian làm việc trên tàu của thuyền viên không được quá 12 tháng. Nhưng do dịch Covid-19, nhiều thuyền viên đã làm việc quá thời gian quy định mà không được trở về bờ. Đến nay, có hàng nghìn thuyền viên quá thời hạn hợp đồng hoặc bị mắc kẹt ở nước ngoài không thể về nước. Chúng ta cần phải làm gì để tháo gỡ nút thắt này?
Ông Hoàng Hồng Giang: Đến hết năm 2020, Việt Nam hiện có khoảng 47 nghìn thuyền viên có giấy chứng nhận khả năng chuyên môn để làm việc trên tàu biển. Nhằm bảo đảm mạch lưu thông hàng hóa, suốt một thời gian rất dài, nhiều thuyền viên chưa được về nhà, thậm chí chưa được đặt chân lên bờ khi tàu đến các cảng biển trên thế giới.
Theo báo cáo của các Cảng vụ hàng hải, Hiệp hội, doanh nghiệp tính đến thời điểm hiện tại có trên 1.500 thuyền viên đang bị mắc kẹt ở nước ngoài cần hỗ trợ hồi hương. Một số lượng lớn thuyền viên đang làm việc ở nước ngoài trên 12 tháng mà không thể thay thế và hồi hương.
Hiện nay, không chỉ chúng ta mà nhiều nước cũng gặp tình khó khăn, vướng mắc trong công tác hồi hương, thay thế thuyền viên do không có chuyến bay thương mại, chuyến bay giải cứu thì rất ít, hạn chế nhập cảnh, không cấp visa, thuyền viên muốn hồi hương phải hoàn thành cách ly ở nước sở tại, thời gian chờ đợi Đại sứ quán xét duyệt được hồi hương kéo dài, dẫn đến thuyền viên đã hết hạn hợp đồng nhưng khó về nước, bị kẹt lại ở nhiều nước trên thế giới.
Để giải quyết vấn đề này, chúng tôi đã có các văn bản hướng dẫn các Hiệp hội chuyên ngành, các doanh nghiệp cảng biển, vận tải biển, đại lý hàng hải và doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ logistics triển khai thực hiện chỉ đạo nhằm hỗ trợ thuyền viên, hỗ trợ giải quyết khó khăn cho doanh nghiệp.
Trong đó, chúng tôi nhấn mạnh các nội dung về việc thực hiện sử dụng dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 để thực hiện thủ tục hành chính; Hướng dẫn, thực hiện gia hạn các chứng chỉ chuyên môn, giấy khám sức khỏe cho thuyền viên đang làm việc trên tàu biển nhanh chóng và phù hợp với các khuyến cáo của IMO.
Chúng tôi cũng rà soát, báo cáo Bộ Giao thông vận tải có ý kiến với Bộ Y tế ban hành hướng dẫn quy trình cụ thể về việc thay thế thuyền viên (bao gồm thuyền viên Việt Nam và thuyền viên nước ngoài) tại các cảng biển Việt Nam nhằm hỗ trợ cho các chủ tàu Việt Nam trong việc thực hiện thay thế thuyền viên đã hết hạn hợp đồng.
Đặc biệt, chúng tôi cũng đã có văn bản gửi Cục Lãnh sự, Tổ chức Hàng hải thế giới IMO, Hiệp hội, doanh nghiệp vận tải biển, đại lý tàu biển, tổ chức quản lý và cung ứng thuyền viên để đề xuất, yêu cầu hỗ trợ cho thuyền viên, bao gồm đề xuất của Việt Nam gửi IMO đề nghị các quốc gia thành viên ưu tiên tiêm vaccine phòng Covid-19 cho thuyền viên.
Chúng tôi cũng đề nghị Cục Lãnh sự giải quyết thủ tục nhập cảnh cho sĩ quan, thuyền viên Việt Nam hết hạn hợp đồng làm việc trên tàu. Đồng thời, Cục đã có văn bản hướng dẫn các Hiệp hội, doanh nghiệp vận tải biển, đại lý tàu biển, tổ chức quản lý và cung ứng thuyền viên về việc gia hạn thời gian làm việc trên tàu theo hướng dẫn của ILO.
Chúng tôi cũng đề xuất Bộ Giao thông vận tải có ý kiến với Bộ Ngoại giao chỉ đạo Đại sứ quán Việt Nam tại các nước xem xét đưa thuyền viên Việt Nam hết hạn hợp đồng đang mẳc kẹt ở nước ngoài vào danh sách ưu tiên trên các chuyến bay của Chính phủ Việt Nam.
Bên cạnh đó, Bộ Giao thông vận tải xem xét, có ý kiến với Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, thành phố tiếp tục mở rộng khu cách ly, tạo điều kiện cho chủ tàu Việt Nam được lựa chọn chế độ cách ly thuyền viên tập trung không mẩt phí. Trong trường hợp có thu phí đề nghị quy định giới hạn mức phí phù hợp với điều kiện thực tế, và khả năng chi trả của doanh nghiệp tránh tình trạng thuyền viên phải thực hiện chế độ cách ly ở các khách sạn với mức chi phí khá cao.
PV: Cuộc chiến chống dịch Covid-19 sẽ còn dài hơi khi chúng ta chưa có được vũ khí hiệu quả để tiêu diệt virus. Cục Hàng hải Việt Nam có đề xuất gì để ngành vận tải hàng hải vốn đã khởi sắc thì sẽ tiếp tục thành công hơn, trở thành một mũi nhọn điển hình trong việc thực hiện “mục tiêu kép”?
Ông Hoàng Hồng Giang: Nhằm triển khai đồng bộ, hiệu quả các giải pháp phòng, chống dịch bệnh, đảm bảo thực hiện “mục tiêu kép” mà cụ thể là đảm bảo chuỗi cung ứng liên quan đến hàng hóa xuất nhập khẩu của Việt Nam, Cục Hàng hải Việt Nam đề xuất Bộ Giao thông vận tải, Bộ Y tế, Ban chỉ đạo Quốc gia phòng, chống Covid-19, các cơ quan, đơn vị liên quan ưu tiên tiêm vaccine phòng Covid-19 cho những người có nguy cơ lây nhiễm cao trong ngành hàng hải, đặc biệt xem xét ưu tiên tiêm cho toàn bộ những người phải làm việc trực tiếp trên tàu như hoa tiêu, thuyền viên, công nhân bốc xếp tại cảng biển, nhân viên làm việc trực tiếp trên tàu và người lao động tại khu vực cảng biển.
Tăng cường, bổ sung lực lượng và bổ sung trang thiết bị cho cơ quan kiểm dịch y tế tại các khu vực tỉnh, thành phố có cảng biển nhằm nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác kiểm dịch y tế, hạn chế tối đa nguy cơ lây nhiễm từ thuyền viên. Chúng tôi không mong muốn gì hơn là giữ được mục tiêu cảng biển không có ca nhiễm Covid-19 nghiêm trọng, không bị đóng cửa và hàng hóa xuất nhập khẩu của Việt Nam được lưu thông thuận lợi !
Xin cảm ơn ông Hoàng Hồng Giang!
Ngày xuất bản: 30-06-2021
Chỉ đạo nội dung: NGỌC THANH
Thức hiện nội dung: HỒNG VÂN - BÍCH NGỌC
Đồ họa & kỹ thuật: NGUYỄN ĐĂNG
Ảnh: THẢO LÊ - LAM TRẦN
