Luật Các TCTD được Quốc hội thông qua ngày 18/1/2024 sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2024.
Luật mới có những thay đổi rất đáng chú ý, trong đó điều chỉnh giảm tỷ lệ sở hữu của cổ đông, cổ đông và người có liên quan của cổ đông, cụ thể:
Giảm tỷ lệ sở hữu cổ phần tối đa của một cổ đông là tổ chức từ 15% xuống 10%; giảm tỷ lệ sở hữu cổ phần tối đa của cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó từ 20% xuống 15%; bổ sung quy định về cổ đông sở hữu từ 1% vốn điều lệ phải công khai thông tin; bổ sung một số nhóm người liên quan TCTD bảo đảm sự rõ ràng trong việc xác định người có liên quan... nhằm góp phần hạn chế, ngăn ngừa tình trạng sở hữu chéo, sở hữu có tính chất chi phối hoạt động của TCTD.
Theo đó, sở hữu cổ phần vượt giới hạn quy định, sở hữu chéo trong hệ thống TCTD từng bước được xử lý, tình trạng cổ đông/nhóm cổ đông lớn thao túng, chi phối ngân hàng đã có các quy định để loại bỏ, hạn chế.
Theo báo cáo của gửi Quốc hội tại Kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa XV, sở hữu cổ phần vượt giới hạn, sở hữu chéo giữa TCTD, TCTD và doanh nghiệp qua xử lý đã giảm đáng kể so với các giai đoạn trước đây.
Tuy nhiên, việc xử lý vấn đề sở hữu vượt giới hạn quy định, sở hữu chéo vẫn khó khăn trong trường hợp cổ đông lớn và người có liên quan của cổ đông lớn cố tình che giấu, nhờ cá nhân/tổ chức khác đứng tên hộ số cổ phần sở hữu để lách quy định của áp luật, dẫn đến TCTD có thể bị chi phối bởi các cổ đông này, tiềm ẩn nguy cơ hoạt động thiếu công khai, minh bạch.
Ảnh minh họa (Nam Khánh).
NHNN cho biết, thời gian tới, sẽ tiếp tục thực hiện giám sát an toàn hoạt động của TCTD và qua công tác thanh tra về vốn, tình hình sở hữu cổ phần của TCTD, hoạt động cho vay, đầu tư, góp vốn... Trường hợp phát hiện rủi ro, vi phạm, cơ quan này sẽ chỉ đạo TCTD xử lý các tồn tại nhằm ngăn ngừa rủi ro.
Đối với các trường hợp phát hiện có dấu hiệu của tội phạm, NHNN xem xét chuyển cơ quan công an điều tra, làm rõ hành vi vi phạm pháp luật (nếu có) để xử lý.
Ngoài ra, thực hiện kế hoạch thanh tra năm 2023 của NHNN, các đoàn thanh tra của cơ quan thanh tra giám sát ngân hàng tập trung triển khai thanh tra các nội dung về tỷ lệ sở hữu cổ phần; mua bán, chuyển nhượng cổ phần của ngân hàng; cấp tín dụng đối với khách hàng/nhóm khách hàng lớn (cho vay, bảo lãnh, L/C, đầu tư trái phiếu doanh nghiệp).
NHNN cho hay sẽ tiếp tục đưa nội dung thanh tra hoạt động chuyển nhượng, sở hữu cổ phần, cổ phiếu có thể dẫn đến việc thâu tóm, chi phối TCTD vào Kế hoạch thanh tra năm 2024.
Trước đó, ngay từ năm 2017, khi Luật Các TCTD sửa đổi được Quốc hội thông qua cũng đã sửa đổi, bổ sung quy định nhằm hạn chế việc sở hữu của cổ đông lớn tại nhiều TCTD, hạn chế việc lạm dụng vị trí người quản lý, người điều hành, cổ đông lớn trong việc nhận cấp tín dụng của TCTD.
Quy định cụ thể các trường hợp người quản lý, điều hành của TCTD không được kiêm nhiệm chức vụ tại các TCTD, doanh nghiệp khác; quy định về trường hợp được xác định là người có liên quan.
Bên cạnh đó, NHNN đã ban hành các thông tư liên quan, đặc biệt là Thông tư 22 năm 2019 quy định cụ thể về giới hạn mua, nắm giữ cổ phiếu tối đa của ngân hàng thương mại nhằm góp phần hạn chế sở hữu chéo giữa các TCTD, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về hoạt động cấp tín dụng...
Luật Các TCTD năm 2024 cũng đã luật hóa một số quy định về nợ xấu, xử lý tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu của TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài như:
Bán nợ xấu và tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu; mua, bán nợ xấu của tổ chức mua bán, xử lý nợ; mua, bán khoản nợ xấu có tài sản bảo đảm là quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền với đất hình thành trong tương lai; thứ tự ưu tiên thanh toán khi xử lý tài sản bảo đảm của khoản nợ xấu...
Đồng thời, Luật Các TCTD năm 2024 cũng có quy định chuyển tiếp cho một số trường hợp đang áp dụng quy định của Nghị quyết số 42 ngày 21/6/2017 của Quốc hội nhưng không luật hóa tại Luật Các TCTD, bảo đảm quá trình xử lý nợ xấu không bị gián đoạn.
Tuân Nguyễn
